برنامه ریزی درسی، آموزش نوشتن برنامه تحصیلی

برنامه ریزی برای درس خواندن یکی از مهم‌ترین اقدامات است که دانش‌آموزان برای موفقیت بیشتر انجام می‌دهند و به پیاده‌سازی این برنامه پایبند هستند. به‌طور مثال روش‌های تندخوانی یا مطالعه دروس هر کدام متدهای خاص خودشان را دارند. در این نوع برنامه‌ریزی‌ها زمان‌ مشخصی برای درس خواندن تعیین می‌شود و دانش‌آموز یا دانشجو را از بلاتکلیفی بیرون می‌آورد. در ادامه انواع روش‌های موفقیت‌آمیز در این زمینه را معرفی می‌کنیم.

اهمیت برنامه ریزی درسی چیست؟

برای بسیاری از دانش‌آموزان و داوطبان کنکور، مطالعه دروس امری سخت و طاقت فرسا است. اما داشتن یک برنامه ریزی درسی اصولی باعث می‌شود تا دانش آموزان به طور جدی و با پشتکار فراوان بدون خستگی به برنامه خود پایبند باشند. برنامه ریزی درسی اصولی مانع از خستگی و دلزدگی می‌شود و دانش‌آموزان می‌توانند به راحتی دروس خود را مطالعه کنند، حتی دروسی که در آن ضعیف هستند و یا تمایلی به مطالعه آن ندارند.

در زیر به اهمیت داشتن برنامه ریزی درسی اشاره شده است:

• سازماندهی

برنامه ریزی درسی اصولی به داوطلبان و دانش‌آموزن کمک می‌کند تا زمان و حجم مطالعه دروس خود را سازماندهی کنند و از بهترین روش‌های مطالعه بهره‌مند شوند.

• توسعه مهارت‌های یادگیری

برنامه ریزی درسی باعث می‌شود تا دانش‌آموزان بتوانند مهارت‌های یادگیری خود را توسعه دهند و از بهترین روش‌های یادگیری بهره‌مند شوند.

• ارزیابی خود

برنامه ریزی درسی به دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور کمک می‌کند تا خود را مورد ارزیابی قرار دهند و میزان پیشرفت خود را بسنجند. این امر باعث موفقیت آنها در امتحانات نهایی و کنکور می‌شود.

• پیشگیری از اشتباهات

برنامه ریزی درسی اصولی باعث می‌شود تا داوطلبان و دانش‌آموزان از اشتباهات قبلی خود یاد بگیرند و در آینده دیگر آنها را تکرار نکند. همانطور که می‌دانید شناخت اشتباهات و درس گرفتن از آنها از مهم‌ترین اصول برنامه ریزی درسی خوب است.

• تحقق اهداف

برنامه ریزی درسی اصولی که از محورهای اصلی مشاوره تحصیلی ذهن آرا می باشد، باعث می‌شود تا داوطبان و دانش‌آموزان به هدف خود برسند. زیرا داشتن برنامه ریزی درسی اصولی و اجرای جز به جز آن باعث تضمین موفقیت شما می‌شود.

چگونه برنامه ریزی درست درسی داشته باشیم؟

1. لیستی از تمام مواردی که نیاز به مطالعه دارند، تهیه کنید

اولین گام برای برنامه ریزی درسی، تهیه‌ی فهرستی از تمام موضوعات و دروسی است که شما نیاز به مطالعه‌ی آنها دارید. تعهدات خود و کارهایی را که باید انجام بدهید، روی کاغذ بیاورید. این به شما کمک خواهد کرد تا ایده‌هایتان در رابطه با کارهایی که باید انجام شوند، پرورش یابند. اگر شما امتحاناتی پیش رو دارید، آنها را در اولویت مطالعه قرار بدهید.

2. بررسی کنید برای هر کلاس درس یا امتحان چه کارهایی باید انجام بدهید

ابتدا همه‌ی موضوعاتی را که باید مطالعه کنید، یادداشت کنید. حالا ببینید برای هر موضوع چه کارهایی باید انجام بدهید. شاید زمان‌هایی که شما باید برای یک درس اختصاص بدهید یا روند برگزاری یک کلاس درسی خاص در هر هفته تغییر کند. این تغییرات، شانس‌ شما برای پیدا کردن زمان‌های سوخته‌ای است که می‌توانید برای مطالعه از آنها استفاده کنید.

• اگر یک کتاب راهنمای درسی یا یک کتاب برای مرور کردن دروس دارید، از آن برای کامل کردن لیستی که تهیه کرده‌اید، استفاده کنید.
• زمان‌هایی را برای مطالعه ذخیره کنید.
• زمان‌هایی را برای مرور یادداشت‌هایتان در نظر بگیرید.
• زمان‌هایی را برای راهنمایی گرفتن و مطالعه درباره‌ی امتحان مورد نظرتان اختصاص بدهید.

3. لیست‌تان را اولویت بندی کنید

پس از آنکه یک لیست از تمام موضوعات یا امتحانات پیش روی‌تان تهیه کردید، سعی کنید بفهمید برای هر کدام چه کارهایی لازم است انجام بدهید، حالا وقت آن رسیده است که لیست‌تان را بر اساس اولویت‌ها مرتب کنید. درس‌ها را به نسبت اهمیتی که دارند رتبه‌بندی کنید، این کار به شما کمک می‌کند بفهمید چه موضوعاتی نیاز به زمان بیشتری برای مطالعه دارند. همین‌طور اینکه چه موضوعاتی برای پر کردن زمان‌های خالی شما مناسب‌تر هستند.

• برای همه‌ی موضوعات و امتحانات یک شماره در نظر بگیرید. مثلا اگر به زمان بیشتری برای درس ریاضی نیاز دارید، عدد ۱ را برای ریاضی در نظر بگیرید و اگر کمترین زمانی‌ که احتیاج دارید مربوط به درس تاریخ است (فرض کنید ۵ موضوع برای مطالعه در نظر گرفته‌اید) شماره ۵ را به تاریخ اختصاص بدهید.
• برای هر موضوع درسی یا امتحان یک ضریب سختی قرار بدهید.
• برای هر موضوع درسی یا امتحان مقدار زمان مشخص و مورد نیاز را در نظر بگیرید.
• برای هر موضوع درسی یا امتحان مقدار زمانی‌ را که نیاز به مرور کردن دارد، اختصاص بدهید.

4. یک جدول با ستون‌های مشخص برای تقسیم‌بندی زمان‌های مفید درس خواندن طراحی کنید

پیش از آنکه ادامه بدهید، نیاز است زمان‌های‌ در دسترس در طول هفته‌ را، به‌صورت یک جدول با خانه‌های اختصاصی برای هر درس تقسیم‌بندی کنید. پس از انجام این کار می‌توانید هر ستون جدول را به یک موضوع اختصاص بدهید.

• یک ترفند برای ایجاد برنامه ریزی درسی، طراحی زمان مطالعه روزانه یا هفتگی هر درس است. با این کار شما یک برنامه دارید و دیگر لازم نیست مدام روند درس خواندن‌تان را کنترل کنید. با ایجاد یک برنامه‌ی روتین، شما به مطالعه کردن عادت می‌کنید.
• چک کنید چه زمان‌ها و روزهایی در طول هفته هست که می‌توانید همیشه در این اوقات مطالعه کنید. به‌عنوان مثال ممکن است شما بین ساعت ۳ تا ۴ بعد از ظهر، وقت‌تان آزاد باشد یا مثلا هر سه‌شنبه یا پنج‌شنبه وقت آزادتان بیشتر باشد. در صورت امکان سعی کنید برنامه ریزی درسی خود را پس از جمع‌آوری این اطلاعات انجام بدهید؛ چون معمولا چینش یک برنامه‌ی روتین و منظم به شما کمک می‌کند یک ذهن درس‌خوان داشته باشید و مطالب با سرعت بیشتری در ذهن‌تان جا بیفتد.
• بهتر است برای هر خانه‌ی جدول‌تان بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه زمان در نظر بگیرید. خانه‌های با زمان کوتاه‌تر معمولا از خانه‌های با زمان طولانی‌ مناسب‌تر هستند. این‌طوری شما برای درس خواندن بیشتر ترغیب می‌شوید و درس‌ها به نظرتان خسته‌کننده نمی‌آیند.
• برای تمام زمان‌های قابل استفاده‌تان خانه‌هایی را در نظر بگیرید.
• اگر شما مقدار مشخصی وقت قبل از امتحان‌تان دارید، به جای یک برنامه‌ی هفتگی روتین یک تقویم متغیر برای خودتان درست کنید. به‌طوری‌ که بتوانید مقداری زمان قبل از هر امتحان در نظر بگیرید.

5. زمان‌هایی را برای فعالیت‌های غیر درسی‌تان در نظر بگیرید

در حالی‌که برای هر موضوع درسی زمانی را در نظر می‌گیرید، باید مطمئن شوید که اوقاتی را به خانواده، دوستان و استراحت‌تان اختصاص داده‌اید. اگر نتوانید بین زندگی شخصی و زندگی علمی خود تعادل ایجاد کنید، هرگز در تحصیل‌تان موفق نخواهید شد.

• زمان‌هایی را برای رویداد‌هایی که نمی‌توانید هرگز دوباره تجربه‌شان کنید (مثلا تولد مادربزرگ‌تان، یک مراسم مخصوص فامیلی، یا قرار ملاقات با پزشک‌تان) در نظر بگیرید.
• ستونی را برای زمان‌بندی کارهایی که ملزم به انجام آنها هستید در نظر بگیرید. تعهداتی مثل جلسات تمرینی شنا، زمان‌های مربوط به برنامه‌های خانوادگی یا انجام مراسم مذهبی.
• یادتان نرود مقدار مناسبی وقت برای استراحت، خواب و ورزش اختصاص بدهید.
• اگر تنها زمان محدودی قبل از امتحان فرصت دارید، فعالیت‌های غیر‌درسی‌ و فوق‌برنامه‌تان را لغو کنید یا به تعویق بیندازید.

6. جدولی را که در مرحله‌ی قبل طراحی کردید، پر کنید

زمانی‌ که ستون‌ها و خانه‌های جدول برنامه ریزی درسی‌ خود را طراحی کردید با توجه به آنچه که نیاز دارید، ستون‌ها را پر کنید. موضوعی را که هر جلسه باید مطالعه کنید، بنویسید. این کمک می‌کند که در مسیر درست باشید و به شما اجازه می‌دهد کتب و مطالب درسی‌تان را جلوتر از زمانی که پیش‌بینی کرده‌اید، پیش ببرید.

• یک چارت روزانه‌ی آماده یا چیزی شبیه به این تهیه کنید. می‌توانید از یک دفتر یادداشت ساده استفاده کنید.
• اگر تلفن همراه هوشمند دارید، می‌توانید برنامه‌ریزی خود را روی تلفن‌تان ذخیره کنید.
• در ابتدا فقط برای یک هفته برنامه طراحی کنید، تا زمانی‌ که کاملا روی برنامه‌ریزی مسلط شوید.
• اولویت مطالعه را برای نزدیک‌ترین امتحانات‌تان در نظر بگیرید. همه‌ی مطالب خود را برای محدودترین زمانی‌ که می‌توانید داشته باشید در نظر بگیرید و ببشتر به موارد اساسی قبل از امتحان مورد نظر بپردازید.
• دوره‌های درسی‌تان را اولویت‌بندی کنید. به اینکه در ابتدا در انجام این‌ کار ضعیف هستید فکر نکنید؛ شما مصمم هستید که بزنید وسط خال.

چرا برنامه ریزی درسی لازم است

درس خواندن مثل هر کاری سخت است اما این سختی ها همیشگی نیست. سخت ترین و مشکل ترین بخش درس خواندن که می توان گفت نصف راه برای شما هموار می کند، برنامه ریزی و تعیین یه نقشه راه مناسب و اصولی که نیاز به تخصص و تجربه دارد. علت اصلی شکست این عده از افراد، نداشتن یه برنامه ریزی درست است. چون نمی دانند چه کارهایی لازم هست که انجام شود و اصلاً نمی دانند برنامه ریزی چطور تنظیم شود و هیچ شناخت درسی از چگونگی انجام برنامه ریزی ندارند. خیلی ساده بخواهیم علت را بیان کنیم این است که این افراد از اصول اولیه برنامه ریزی درسی اطلاعی ندارند. بهتر است با کمک یک مشاور به اصول اولیه و در نهایت به هدف برسیم .

سخن پایانی

در این مقاله سعی داشتیم تمام نکاتی لازم برای داشتن یک برنامه ریزی درسی خوب را یادآوری کرده و بگوییم که چگونه یک برنامه ریزی درسی درست و خوب داشته باشیم. البته فراموش نکنید، بهترین فردی که می‌تواند برنامه درسی خوب برایتان طراحی کند خودتان هستید. چون هیچ‌کس بهتر از شما ویژگی‌های اخلاقی، توانایی و قابلیت‌هایتان را نمی‌شناسد. البته برای اینکه یک برنامه اصولی داشته باشید می‌توانید از روانشناس تحصیلی در تهران و روانشناس شغلی متخصص این حوزه کمک بگیرید. به این ترتیب همه چیز فراهم است تا با قدم‌های محکم و اراده‌ای قوی به سوی موفقیت حرکت کنید. موفقیتی که با قدم‌های آهسته اما پیوسته و با پشتکار مداوم به ‌دست می‌آید.