مرخصی اداره کار شامل چه مواردی است؟
نیروی کار انسانی که تحت عنوان کارپذیر، کارمند یا کارگر در محلی مشغول به کار می‌شود، مطابق قانون کار از حقوق و مزایای مشخصی برخوردار است. یکی از مهمترین حقوقی که برای نیروی کار در نظر گرفته‌اند، حق استفاده از مرخصی است. برخورداری کارپذیر از حق مرخصی اداره کار ۱۴۰۱ در واقع این امکان را ایجاد می‌کند که کارپذیر در بازه‌های زمانی مشخصی، در محل کار خود حاضر نشود. قانون قانون، دلایل لازم برای بهره‌مندی از این مرخصی‌ها و شرایط استفاده از آن‌ها را ذکر کرده است. ما نیز در این مقاله به بررسی انواع مرخصی اداره کار ۱۴۰۱ به زبان ساده می‌پردازیم.
پیش از ذکر ادامه مطلب، این نکته مهم را در نظر داشته باشید که در هر سمت شغلی که مشغول به کار هستید، مطابق قانون کار، باید از حقوق و مزایای قانونی خود بهره‌مند شوید. بنابراین، تفاوتی ندارد که کارمند یک شرکت خصوصی باشید یا اینکه در یک کارگاه ام دی اف استخدام شوید. در هر دو حالت، کارفرما باید حقوق شما را محترم شمارد و در راستای بهره‌مندی از این حقوق و مزایا، با شما همکاری کند.
اگر کارمند یا کارگر هستید و در یک مجموعه استخدام شده‌اید، به خوبی می‌دانید که باید ساعات مشخصی از روز را در مجموعه مورد نظر مشغول به کار باشید. این مساله مانع انجام امور شخصی شما در آن بازه زمانی می‌شود. به هر حال ممکن است که اشخاص بنا به دلایلی نیاز داشته باشند که در بازه‌های زمانی مشخصی در محل کار خود حاضر نشوند و به دیگر امور رسیدگی کنند. قانون کار در جهت حمایت از حقوق کارپذیران، قوانینی را مطرح کرده است که به واسطه آن‌ها می‌توانید از مرخصی قانونی اداره کار یا معافیت کاری موقتی بهره‌مند شوید. اگر کارپذیر هستید، آگاهی از شرایط دریافت مرخصی برای شما کاربردی خواهد بود.
انواع مرخصی قانونی اداره کار چه مواردی هستند؟
قانون کار، با در نظر گرفتن شرایط رفاهی برای کارپذیران، موارد استفاده و شرایط امکان دریافت مرخصی را مطرح کرده است. در واقع دریافت مرخصی، به دلایل کارپذیر بستگی دارد. یعنی خواسته کارپذیر باید مطابق قانون باشد تا با درخواست مرخصی او موافقت شود.
قانون مرخصی ماهانه اداره کار ، دقیقا همان قواعد مطرح شده در قانون کار است و برای بهره‌مندی از آن ابتدا باید دلیل دریافت معافیت کاری مشخص شود زیرا هر نوع مرخصی دارای شرایطی خاص خواهد بود. در ادامه به انواع مرخصی اشاره می‌کنیم:
- مرخصی یا معافیت کاری استحقاقی
- مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور
- معافیت کاری استعلاجی در زمان بیماری
- معافیت کاری موقت ساعتی
- مرخصی بدون حقوق
- مرخصی ازدواج و مرخصی فوت بستگان درجه یک
- سفر حج و معافیت کاری آن
- مرخصی زایمان
یک نکته مهم: ابتدا توضیح دادیم که مرخصی اداره کار ۱۴۰۱ از جمله مزایای رفاهی است که قانون کار برای کارپذیران در نظر گرفته است. باید به این مساله اشاره کنیم که مزایای رفاهی قانونی کارپذیران صرفا به مساله مرخصی محدود نمی‌شود و موارد متعدد دیگری را نیز شامل خواهد شد. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر و دریافت اطلاعات کامل‌تر از این حقوق و مزایا، روی لینک مزایای قانون کار بزنید و این مقاله را در مجله حقوقی رکلا مطالعه کنید.
میزان مرخصی سالانه اداره کار یا مرخصی استحقاقی
زمانی که در خصوص میزان مرخصی سالانه اداره کار صحبت می‌شود، منظور مرخصی استحقاقی کارپذیران است. قانون کار در ازای هر ماه، 2.5 روز مرخصی در نظر می‌گیرد که معادل 192 ساعت یا 26 روز می‌شود. لازم به ذکر است که باید 4 جمعه هر ماه را نیز به این تعداد روز اضافه کرد. به این ترتیب، تعداد مرخصی سالانه اداره کار از محاسبه مجموع این اعداد به دست می‌آید. به خاطر داشته باشید که کارپذیر می‌تواند از مرخصی استحقاقی خود استفاده کند و کارفرما نباید مانع او شود.
در بعضی مشاغل، به واسطه شرایط کاری خاصی که دارند، زمان استفاده از مرخصی استحقاقی باید با کارفرما هماهنگ شود. در واقع روز استخدام، کارفرما شرط می‌کند که کارپذیر برای استفاده از مرخصی استحقاقی، باید از چند روز قبل به کارفرما اطلاع دهد تا کارفرما بتواند در خصوص عدم حضور کارپذیر برنامه ریزی کند و هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. بنابراین، پیش از استفاده از مرخصی استحقاقی، لازم است که با کارفرمای خود گفتگو داشته باشید و رضایت او را کسب کنید.
چند نکته تکمیلی در خصوص تعداد مرخصی سالانه اداره کار
- کارفرما نمی‌تواند روز جمعه را روز مرخصی در نظر بگیرد. روز جمعه، روز تعطیلی هفتگی برای کارپذیران است و مزد این روز برای کارگر محاسبه می‌شود.
- کارپذیران در روزهای تعطیلی رسمی نیز تعطیل هستند و تعطیلات رسمی برای آن‌ها به عنوان مرخصی محاسبه نمی‌شود. علاوه بر تعطیلات رسمی، روز 11 اردیبهشت، روز کارگر نیز برای کارپذیران روز تعطیل خواهد بود.
- کارپذیران می‌توانند با توافق کارفرما تعداد روزهای مرخصی ماهانه خود را تجمیع کنند و یک باره از آن استفاده کنند.
- کارپذیران می‌توانند به صورت ساعتی نیز مرخصی استحقاقی بگیرند تا بتوانند به اموری مانند کارهای پزشکی یا کارهای اداری، رسیدگی کنند.
- اگر کارپذیری از مرخصی‌های خود در طول سال استفاده نکرده باشد، می‌تواند 9 روز از مرخصی‌ها را برای سال بعد خود ذخیره کند. البته تعداد زیادی از کارپذیران ترجیح می‌دهند از روزهای مرخصی استفاده نکنند و از کارفرما می‌خواهند که به جای مرخصی، به میزان تعداد ساعات مرخصی، به آن‌ها مزد بپردازد. معمولا کارفرمایان در انتهای قراردادهای استخدامی سالانه، به محاسبه تعداد مرخصی‌های استفاده نشده می‌پردازند.
- قانون کار، مرخصی اداره کار ۱۴۰۱ برای مشاغل سخت و زیان آور را 5 هفته اعلام کرده است. به طور معمول کارپذیران در مشاغل سخت و زیان آور در دو مرحله و در پایان هر شش ماه، از این مرخصی استفاده می‌کنند.
شرایط مرخصی استعلاجی ایام بیماری در قانون مرخصی ماهانه اداره کار
زمانی که از مرخصی ایام بیماری صحبت می‌شود، دیگر مساله مرخصی ماهانه مدنظر نیست زیرا این نوع مرخصی صرفا زمانی ارائه خواهد شد که شخص کارپذیر بیمار شده باشد و بیماری او به تایید سازمان تامین اجتماعی برسد. قانون کار برای استفاده از میزان مرخصی استعلاجی محدودیتی در نظر نگرفته است و این مساله را به رای پزشک معتمد و معالج یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی واگذار می‌کند. در نظر داشته باشید که تنها در این صورت تایید سازمان تامین اجتماعی، ایام مرخصی استعلاجی جزو سوابق کار و بازنشستگی کارپذیر محسوب خواهد شد.
نمی‌توانیم از این مساله چشم پوشی کنیم که در انواع قرارداد کار موقت که برای استخدام در شرکت‌های خصوصی امضا می‌شوند، همکاری با نیروی کار در زمان بیماری و زمانی که کارپذیر به مرخصی استعلاجی طولانی مدت نیاز دارد، معمولا فسخ یا منحل می‌شود. به این جهت که ماهیت این قراردادها اغلب کوتاه مدت است، استخدام کارپذیر با وجود ایام طولانی مرخصی استعلاجی، چندان به نفع کارفرما نخواهد بود و به همین دلیل، در چنین شرایطی قراردادهای استخدامی موقت، اغلب با توافق طرفین فسخ می‌شوند. با این وجود، اگر توافق کارپذیر جلب نشود، می‌تواند این مساله را در اداره کار پیگیری کند. پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی از شرایط فسخ قرارداد موقت ، روی لینک بزنید و در رکلا درباره آن بخوانید.
معافیت کاری برای ازدواج و فوت بستگان درجه یک
قانون برای مرخصی اداره کار ۱۴۰۱ به مساله ازدواج کارپذیر و فوت بستگان درجه یک او نیز توجه کرده است. مطابق قانون، کارپذیر اگر قصد ازدواج دائم داشته باشد یا اینکه همسر، والدین او (پدر و مادر) یا فرزندانش فوت کنند، از سه روز مرخصی همراه با حقوق برخوردار می‌شود. نکته مهم در این خصوص این است که این میزان مرخصی قابل انتقال و استفاده در زمان دیگر نیست. همچنین این میزان مرخصی نباید از مرخصی استحقاقی کارپذیر کاسته شود.
من شنیدم اگه از مرخصی استفاده نکرد، میشه ذخیره کرد واسه سال بعد. درسته؟